Marmara Bölgesi'nin en büyük, Türkiye'nin ise beşinci büyük doğal gölü olan İznik Gölü, son yıllarda hızla küçülüyor. Gölü besleyen stratejik yer altı su kaynaklarının bölgedeki sanayi tesisleri tarafından yoğun şekilde tüketilmesi, uzmanların ve çevre örgütlerinin uyarılarını artırdı. Bu tesisler arasında en çok tartışılan ise ABD'li Cargill.

İddiaya göre Cargill, kendisine ücretsiz tahsis edilen 6 yer altı su kuyusundan yılda 1 milyon metreküpten fazla su çekiyor. Şirket ise yıllardır "İznik Gölü'nden su çekmiyoruz" açıklamasını yinelese de, gölü besleyen kaynakların üzerindeki baskı giderek artıyor.

Bu miktarın büyüklüğü çarpıcı: 1 milyon metreküp su, BUSKİ'nin hizmet verdiği 3,2 milyon kişinin iki günlük tüketimine eşit. Ayrıca Türkiye genelinde planlanan yıllık su tasarrufu projelerinin yaklaşık onda biri kadar.

Kullanılan suyun Cargill tesisinde arıtıldıktan sonra İznik Gölü'ne değil, Karsak Deresi üzerinden Gemlik Körfezi'ne aktarıldığı ifade ediliyor. Böylece gölün beslenmesine hiçbir katkı sağlanmazken, deşarj edilen suyun deniz suyunun sıcaklığını artırarak müsilaj riskini tetiklediği öne sürülüyor.

Konuyla ilgili en net resmi kayıtlar Bursa Büyükşehir Belediyesi Meclisi'nde geçmiş yıllarda yapılan görüşmelere dayanıyor. Tutanaklarda Cargill'in 6 yer altı su kullanım belgesine sahip olduğu, her bir belge için yıllık 243 bin ton tahsis yapıldığı ve toplamda 1 milyon 458 bin metreküp su çekme hakkı bulunduğu belirtiliyor. Ayrıca bu tahsislerin ücretsiz olduğu vurgulanıyor.

Cargill'in 2025 tarihli Ekonomik Etki Analizi Raporu ise göldeki küçülmenin ana nedenleri olarak iklim değişikliği, azalan yağışlar ve tarımdaki verimsiz sulamayı gösteriyor. Şirket ayrıca kendi Su Geri Dönüşüm Projesi ile bölgeye katkı sunduğunu savunuyor.

Öte yandan Tarım ve Orman Bakanlığı, İznik Gölü'nü de içeren geniş kapsamlı bir göl koruma programı yürütüyor. Bakan İbrahim Yumaklı'nın açıklamasına göre devlet, büyük göller için su takviyesi projelerine milyarlarca lira ayırmış durumda. Ancak çevre örgütleri, gölü kurtarmaya yönelik devlet projeleri sürerken yer altı su tahsislerinin devam etmesini "çelişkili ve sürdürülemez" olarak değerlendiriyor.

Tüm bu tartışmaların ortasında kritik soru aynı:
İznik Gölü'nü besleyen yer altı suları bu hızla çekilmeye devam ederse, gölün geleceği kurtarılabilecek mi?