İsviçre'nin Cenevre kentinde ABD, Ukrayna ve Avrupalı heyetlerin yürüttüğü barış görüşmelerinde dengeleri değiştiren bir teklif masaya geldi. İngiltere, Fransa ve Almanya'nın ortak hazırladığı alternatif plan, ABD'nin 28 maddelik taslağından daha sert, daha korumacı ve Ukrayna lehine daha kapsamlı güvenlik garantileri içeriyor.

Avrupalıların önerisinde, ABD planında öngörülen Ukrayna ordusunun 600 bin askerle sınırlandırılması maddesi "barış döneminde 800 bin asker" olarak güncellendi. Bu, savaş sonrası Ukrayna'nın caydırıcılığının zayıflamaması için özellikle talep edildi.

Toprak düzenlemelerinde de ABD yaklaşımından ayrılan Avrupa teklifi, "bazı bölgelerin fiilen Rusya'ya ait kabul edilmesi" gibi tartışmalı ifadeleri reddederek görüşmelerin temas hattından başlamasını öneriyor. Ayrıca, Rusya'nın Ukrayna'ya verdiği zarar karşılanana kadar dondurulmuş Rus varlıklarının tazminatta kullanılmasını zorunlu hale getiriyor:
"Ukrayna tamamen yeniden inşa edilecek ve zararın karşılanması için dondurulmuş Rus devlet varlıkları kullanılacaktır."

ABD planı ise dondurulmuş Rus varlıklarından 100 milyar doların ABD liderliğindeki bir yeniden inşa fonuna aktarılmasını ve elde edilecek kazancın yüzde 50'sinin ABD'ye gitmesini öngörüyordu.

Avrupa teklifini bilen kaynaklara göre, plan barış anlaşması imzalanır imzalanmaz Ukrayna'da seçim yapılmasını ve Ukrayna'ya NATO'nun 5. maddesine benzer bir güvenlik garantisinin verilmesini içeriyor. Bu garanti için ABD'nin açık taahhüdü isteniyor.

Görüşmelerde "en yapıcı gün"

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Ukrayna heyetiyle yapılan oturum sonrası kısa bir değerlendirme yaparak, "Şimdiye kadarki en yapıcı ve en anlamlı toplantı oldu" dedi. Rubio, iki tarafın öneriler üzerinde düzenlemeler yaptığını ve farkların azaltılmaya çalışıldığını söyledi:
"Bence ilerleme kaydettik. Nihai metnin Trump tarafından onaylanması gerekecek ama bugün atılan adımlar umut verici."

Ukrayna tarafının başmüzakerecisi Andriy Yermak da ilerlemeden memnun olduklarını belirtti:
"Adil ve kalıcı barışa doğru ilerliyoruz. Ukrayna halkı barışı herkesten fazla istiyor."

Ukrayna Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi Sekreteri Rüstem Umerov ise mevcut planın pek çok Ukrayna önceliğini içerdiğini ancak sürecin henüz tamamlanmadığını aktardı.

Son söz liderlerde

Sürece yakın kaynaklar, Cenevre'de üzerinde uzlaşılmış bir metin çıkarsa bile bunun nihai halinin ABD Başkanı Donald Trump ile Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy'in yüz yüze görüşmesinde şekilleneceğini belirtiyor:
"İki lider buluşmadan hiçbir şey kesinleşmiş sayılmayacak."

Bu teklif yarışının, hem sahadaki güç dengesini hem de savaş sonrası düzenin mimarisini belirleyecek en kritik aşamalardan biri olduğu açık.